• PCM Coventry
  • Konto bankowe [Nr: 00617519, SC: 30-94-57]
A A A

Budowa Ośrodka Parafialnego była możliwa dzięki ogromnym wysiłkom oraz nakładom finansowym ówczesnych parafian oraz ks. Celestyna Sowińskiego. Budynek został oddany do użytku pod koniec 1965 r., a jego oficjalne otwarcie z udziałem burmistrza Coventry oraz ks. bp Władysława Rubina miało miejsce 28 maja 1966 r. Od początku swego istnienia był miejscem, gdzie pielęgnowano polską kulturę i kultywowano rodzime tradycje. Tu odbywały się wszelkie akademie i uroczystości o charakterze narodowym tj. akademie z okazji 3-go Maja, jak również imprezy okolicznościowe jak np. mikołajki dla najmłodszych, opłatki parafialne, wesela itd. Młodzież harcerska zbierała się na tzw. „kominkach”. Chór św. Cecylii odbywał swoje cotygodniowe próby. Siedzibę miał tutaj Amatorski Zespół Artystyczny. Wreszcie Ośrodek Parafialny stanowił miejsce, gdzie wszyscy parafianie mogli się spotkać w każdą niedzielę po Mszy św., aby wypić filiżankę kawy w miłym towarzystwie swoich rodaków.

Wraz z powstaniem ośrodka parafialnego, często nazywanego polskim klubem, zawiązał się w nim, ściśle współpracujący z Zarządem Parafialnym, Komitet Klubowy, który troszczył się o jego utrzymanie. Wśród wielu gospodarzy ośrodka wymienić należy Adama Ostrowskiego, Jana Jankowskiego, Rożka, A. Patalonga, K. Stolarczyka, Józefa Hardego, Mikołaja Wojtowicza, Henryka Pasika, Magdalenę i Mieczysława Sztuckich, Mieczysława Króla, Bogdana Kuncewicza.

Wiele osób bezinteresownie poświęcało swój czas dla rozwoju klubu. Lista zaangażowanych jest bardzo długa. Wspomnieć trzeba również „panie Krystynę Kulpa, była imprezową Komitetu Parafialnego oraz Franciszkę Szafaryn, byłego gospodarza Komitetu Parafialnego – dzięki ich mozolnej pracy i wygospodarowania sporo pieniędzy można było dokonać wielu przeróbek, dekoracji, renowacji i napraw. Pani Maria Pasik uszyła wszystkie zasłony do okien w Sali parafialnej. Dużo wkładu włożył także pan Zygmunt Ruciński – on to szył kurtyny na scenę, naprawiał krzesła oraz wszystkie półki w sklepie klubowym są jego dziełem”.

Pod koniec lat 90-tych Polski Ośrodek Parafialny zmienił nazwę na Polski Ośrodek Społeczny (Polish Community Centre), aby podkreślić społeczny wymiar pracy klubu i móc się starać o pomoc finansową z różnych źródeł. Przez wiele lat, dzięki dobremu prosperowaniu klub wspierał finansowo polską parafię, a w ośrodku tętniło życie towarzyskie. Często odbywały się w nim akademie, zebrania, spotkania towarzyskie, zabawy, a także sportowe aktywności jak szachy, bilard, tenis stołowy.

Kryzys finansowy dosięgnął klub w latach 2005-2007. Rozwiązano wówczas Komitet Klubowy, a ciężar utrzymania ośrodka, jak również spłaty zaciągniętych długów klubowych, spoczął na Zarządzie Parafialnym.

Wraz z przyjazdem rodzin z Indii i Afryki do kilku osób, stacjonujących w Coventry, okazało się, że są wśród nich dzieci w wieku 8-14 lat. Trzeba było zatem pomyśleć dla nich o nauce języka polskiego. Nauczania religii podjął się ks. Narcyz Turulski, a języka polskiego Janina Hardy. Lekcje odbywały się w domu państwa Hardych. Gdy dzieci te opuściły Coventry, na kilka lat, sprawa szkoły stałą się nieaktualna.

Już w 1953 roku ks. Celestyn Sowiński oraz Henryk Cerowski zbierali w sobotnie popołudnia dzieci i uczyli religii oraz języka polskiego. Początkowo zajęcia odbywały się w domu parafialnym przy Gulson Road. W czasie wakacji 1954 roku proboszcz parafii zaprosił wszystkich polskich nauczycieli, zamieszkałych w Coventry na spotkanie, którego celem miało być zorganizowanie regularnego nauczania dla dzieci. Zadecydowano na nim, że będzie to szkoła Komitetu Rodzicielskiego pod auspicjami Zarządu Parafialnego, stąd funkcję pierwszego dyrektora Polskiej Szkoły Sobotniej powierzono jego prezesowi, Ludwikowi Skrzeczkowskiemu. Pierwsze grono nauczycielskie tworzyli ks. Celestyn Sowiński, Janina i Antoni Hardy oraz Henryk Cerowski. Później dyrektorami Polskiej Szkoły Sobotniej byli kolejno Antoni Hardy, Feliks Chustecki, Włodzimierz Rutkowski, Teresa Rutkowska i aktualnie, od 2003 roku, Hanna Marzańska.

Gdy Dom Parafialny stał się za mały dla powiększającej się liczby dzieci, lekcje przeniesiono do Domu SPK na Whitefriars, a później poproszono angielskie szkoły o użyczenie lokalu. Uczono kolejno w szkołach Priory High School przy Wheatley Street (1955-68), Southfields School przy South Street (1968-78), Sidney Stringer Comprehensive School przy Cox Street (1978-99), a od 1999 roku w Bishop Ullathorne Roman Catholic School przy Leasowe’s Avenue.

Ze względu na przygotowanie dzieci do egzaminów państwowych, przez wiele lat szkoła nie ponosiła kosztów za wynajem lokalu. Wyniki szkoły były zawsze wyśmienite. Przez pierwsze 25 lat swojej działalności 119 uczniów zaliczyło z języka polskiego egzamin GCE 0-level, a 24 GCE A-level. „Szkoła zdaje egzamin. Przekazuje znajomość języka, zapoznaje uczniów z przeszłością Polski i kulturą polską. Wszystko to przyczynia się do właściwej, pełnej formacji człowieka. Świadomość pochodzenia polskiego (…) musi mieć inteligentną podstawę, bo tylko wówczas przyczyni się do harmonijnego, pełnego rozwoju i sprawi, że człowiek będzie odpowiedzialnym członkiem społeczeństwa” – takie słowa skierował do kierownika szkoły, inż. Feliksa Chusteckiego, na jej 25-lecie biskup Szczepan Wesoły.

Od samego początku ważnym elementem działalności szkoły był jej Komitet Rodzicielski. Jego zadaniem było opiekowanie się szkołą i wygospodarowanie części środków finansowych na jej utrzymanie. Pierwszym prezesem został wybrany A. Patalong. Obecnie funkcję tę pełni Małgorzata Mokrzecka. Podstawą finansową szkoły są składki rodziców, wcześniej subwencje Komitetu Parafialnego i sporadyczne dotacje SPK.

Polska Szkoła Sobotnia w Coventry posiada swój sztandar, wyszyty przez Janinę Hardy. Dzieci i młodzież szkolna od początku uświetniała wszystkie kościelne i polskie uroczystości, zespół taneczny propagował wśród miejscowej ludności polski folklor. Przez pewien czas działała orkiestra szkolna, która poza występami oficjalnymi przygrywała również na zabawach dla dzieci.

W wyniku nowej fali emigracji od 2004 r. szkoła cieszy się ogromnym zainteresowaniem. Kadra nauczycielska liczy obecnie 14 osób. Obecnie w Polskiej Szkole Sobotniej w Coventry uczy się około 270 uczniów. Uczniowie szkoły, oprócz tego że zdają egzaminy GSCE i A level, aktywnie uczestniczą w życiu polskiej społeczności, przygotowując akademie i biorąc udział we wszystkich ważniejszych wydarzeniach parafialnych.


KSMP, początkowo nazywane Kołem Młodzieży Katolickiej, zawiązało się w Coventry w 1952 roku przy poparciu ks. proboszcza Celestyna Sowińskiego. „Była młodzież, ale brakło jej organizacji, która by ją skupiała. Zawiązane zostało z myślą, by katolicka młodzież polska zachowała ducha katolickiego i narodowego i by pielęgnowała polskie tradycje, polską mowę i polską pieśń, oraz by mogła w ten sposób łatwiej nawiązać kontakt i znajomości z polską młodzieżą z innych ośrodków”. Pierwszym prezesem został J. Bednarek. Po nim funkcję tę przejęli kolejno Feliks Chustecki, a następnie przez W. Starogarski, W. Janczyk, Henryk Przesmycki i B. Ferenc. Już w pierwszym roku działalności, w ramach Koła KSMP, powstał zespół tańców narodowych, pod kierownictwem Janiny Łużnej oraz zespół teatralny, który wystawił jako premierę „Śluby Panieńskie”, w reżyserii Tadeusza Łopuszańskiego.

22 listopada 1953 roku nastąpiło uroczyste poświęcenie sztandaru Koła. Dokonał tego rektor PMK, ks. prałat Władysław Staniszewski, w obecności ks. dziekana Franciszka Kąckiego CRL z Birmingham, o. Stanisława Potocznego OFM, który był wykonawcą sztandaru i ks. proboszcza Sowińskiego.

Zanim dorosło młode pokolenie, powstała przerwa w działalności Koła. Reaktywowało się ono dopiero w 1967 roku. Prezesem został wówczas J. Jarecki. Tego roku w uroczystość św. Stanisława Kostki, patrona młodzieży polskiej, ks. infułat Bronisław Michalski wręczył Kołu na nowo ich sztandar.
Tego samego dnia młodzież urządziła pierwszy wieczorek dla swoich rodziców. Tradycję tę podtrzymywała przez długie lata. W tym samym roku wysłano czterech swoich przedstawicieli na kurs młodzieżowy Loreto, organizowany przez abpa Szczepana Wesołego. Odtąd corocznie kilku z członków Koła wysyłanych było na ten kurs. Koszta z tym związane w większości pokrywała parafia. 
Przywrócony został do życia zespół tańców narodowych, tym razem pod kierownictwem W. Juchnowicza. Występował on na różnych uroczystościach, nie tylko przed wspólnotą parafialną w Coventry, ale i wobec społeczności całego miasta. Odtąd Koło brało czynny udział w życiu parafii, szczególnie w akademiach z okazji świąt kościelnych i narodowych. Do swojej dyspozycji otrzymało pokój na balkonie w ośrodku parafialnym. W styczniu 1974 roku KSMP w Coventry zorganizowała pierwsze spotkanie opłatkowe dla młodzieży z Anglii środkowej. Młodzież organizowała również wiele innych ciekawych spotkań, np. dni sportu, kaziuki, zabawy ogrodowe.

Lista prezesów Koła jest bardzo długa. Funkcję tę pełnili w tym czasie Danuta Karacińska, J. Jarecki, Stefania Rusin, Bożena Kuncewicz, Grażyna Michałowska, Janusz Brankowski, Łucja Zając, Janusz Zarzycki, Bogdan Kuncewicz, Grażyna Barańska. Potem znowu nastąpiła przerwa w działalności Koła. 
KSMP odżyło na nowo w 1989 roku. Kontynuowano dni sportu, organizowane na farmie państwa Skrzeczkowskich, śpiewano polskie piosenki, podjęto na nowo naukę tańców ludowych. Działalność Koła polegała nie tylko na tym, aby się wspólnie bawić, ale żeby być pożytecznym dla innych. Członkowie pomagali finansowo i brali udział w zbiórkach na cele charytatywne. Koło, chociaż małe, chciało istnieć, chciało zbierać się oraz utrzymywać więzi koleżeńskie i kontynuować polskie zwyczaje. Po kilkunastu latach Koło znowu przestało działać.

Związek Harcerstwa Polskiego poza granicami kraju był ideową i organizacyjną kontynuacją harcerstwa zapoczątkowanego na obczyźnie w 1910 roku przez Andrzeja Małkowskiego i Olgę Drahonowską-Małkowską oraz harcerstwa działającego w Polsce do 1939 roku z potrójną służbą – Bogu, Polsce i bliźnim. W 1946 roku na zjeździe w Enghien pod Paryżem przyjęto powojenną strukturę ZHP, działającego poza Polską i obejmującego wszystkie kraje osiedlenia się Polaków. Od samego początku związek ten stosował sprawdzone zasady harcerskie, oparte na metodach skautowych lorda Baden-Powella i dostosowane do potrzeb młodzieży polskiej poza granicami kraju.

W niemal wszystkich patriotycznych uroczystościach udział brali harcerze. ZHP było jedną z tych organizacji, która po 1939 roku kontynuowała swoją działalność poza krajem. W okresie powojennym stała się obiektem szczególnego zainteresowania najmłodszego pokolenia, a po drugie było swego rodzaju kuźnią nowych kadr politycznych. Centrala ZHP poza granicami kraju mieściła się w Londynie. W Coventry, tak jak w innych większych zgromadzeniach polskiego społeczeństwa w Anglii, od pierwszych lat istnienia polskiej parafii, zauważa się rozwój ruchu harcerskiego.

Już w roku 1950 zawiązał się 35 Krąg Starszo-harcerski im. Stefana Starzyńskiego pod kierownictwem druha O. Pietrzykowskiego. Liczył 18 druhen i druhów, a zbiórki odbywały się w gościnnym domu państwa Łopuszańskich. Krąg działał jedynie do 1953 roku, a jego członkowie zaangażowali się w pracę KSMP. Od tego jednak roku dwóch chłopców z Coventry, Jacek Bryniarski i Lorys Różycki, uczestniczyli regularnie w koloniach zuchowych. Zaowocowało to powstaniem w 1959 roku w Coventry pierwszych dwóch Gromad Zuchowych (dziewcząt „Niezapominajki” i chłopców „Zbójnicy”), a w 1960 roku Drużyny Harcerzy im. Kazimierza Puławskiego i Drużyny Harcerek im. Emilii Plater. Od początku odpowiedzialność za gromady zuchowe dziewcząt wzięła druhna Jadwiga Calak, za chłopców druh Sylwester Głowacz, harcerzami opiekował się druh Zbigniew Bryniarski, a harcerkami, jego małżonka, druhna Krystyna Bryniarska.

Rozkazem z dnia 22 lutego 1962 roku, naczelniczka harcerek powierzyła druhnie hm Krystynie Bryniarskiej utworzenie hufca harcerek w rejonie środkowej Anglii. Mianowano ją też jego pierwszą hufcową, po niej funkcję przejęła Danuta Bromberg. Hufiec nazwano „Mazowsze”. Do tej pory harcerki działały w ramach jednostki hufca męskiego „Białowieża”.

W skład hufca weszły drużyny, zastępy harcerek i gromady zuchowe z Birmingham, Coventry, Leicester, Wolverhampton, Kidderminster, Cambridge, Luton, Redditch i Rugby. Zajęcie wypełniały im techniczne wiadomości z dziedziny harcerskiej i zuchowej, potrzebne do zdobywania stopni i sprawności, ale także kontakty międzymiastowe w celu utrzymania więzi pomiędzy drużynami i gromadami. Na kontakty te składały się zjazdy hufca z różnych okazji w poszczególnych miastach, kominki, wspólne biwaki, obozy i kolonie.

„Żyjąc z dala od Polski staramy się w harcerstwie o zbliżenie ziemi rodzinnej młodym, urodzonym na obczyźnie. Czynimy to metodą harcerską, wypróbowaną, która daje dobre wyniki. Jednym z jej sposobów to poznawanie historii, kultury i piękna kraju swego przez gry, pieśni, tańce, gawędy na ogniskach obozowych, kominki itp. Młodzież poznaje Polskę, jej wielki dorobek kulturalny a przez poznanie zaczyna kochać” – takie słowa skierowała do hufca „Mazowsze” komendantka Chorągwi Harcerek w Wielkiej Brytanii, hm Łucja Golińska.

Pierwszy zjazd nowo powstałego hufca odbył się 18 listopada 1962 w Coventry, podczas którego wręczono ks. prałatowi Celestynowi Sowińskiemu czek na zakup XII stacji Drogi Krzyżowej do nowego kościoła polskiego. 16 maja 1965 roku, pod protektorem kapelana Chorągwi Wielkobrytyjskiej ZHP, ks. dziekana Franciszka Kąckiego CRL, nastąpiła uroczystość poświęcenia sztandaru hufca harcerek „Mazowsze” w Birmingham.

Harcerki łączyły bardzo często swoją działalność z hufcem harcerzy „Białowieża”. Na uwagę zasługują ich obozy nie tylko na terenie Wielkiej Brytanii, ale także poza jej granicami, m.in. we Francji, Portugalii, Stanach Zjednoczonych, Belgii i Polsce. Każdy z wyjazdów połączony był ze zwiedzaniem miejsc kultu pielgrzymkowego.

Niezapomniane chwile przeżyli harcerze podczas spotkań z Ojcem Świętym Janem Pawłem II. Pierwsze odbyło się podczas Światowego Zlotu Harcerzy w Rzymie w dniach 13-20 maja 1979 roku, z okazji 900-setnej rocznicy męczeńskiej śmierci św. Stanisława. Grupę harcerek i harcerzy Papież przyjął podczas audiencji na Watykanie. Potem było spotkanie 30 maja 1982 roku, podczas wizyty Ojca świętego na stadionie Crystal Palace w Londynie. Papież podkreślił wówczas mocno, że polscy emigranci są dla niego „przede wszystkim żywą częścią Polski, która nawet wyrwana z ojczystej gleby, nie przestaje być sobą. Owszem, żyje przeświadczeniem, że w niej, właśnie w tej części, w szczególny sposób żyje całość”. Polscy harcerze witali też Ojca Świętego na lotnisku w Baginton koło Coventry. Trzecie spotkanie w 1991 roku połączone było z pierwszym, zorganizowanym wyjazdem do kraju ojczystego na Zlot 80-lecia ZHP w Olsztynie pod Częstochową i VI Światowy Dzień Młodzieży na Jasnej Górze. Podczas tego wyjazdu młodzi Polacy z Coventry mieli okazję zwiedzić Wrocław, Częstochowę, Kraków, Wieliczkę, Wadowice, Oświęcim i Warszawę.

Od początku roku 1981 po ośrodkach hufca wędrował tryptyk harcerski Matki Bożej Jasnogórskiej. Był to dar prymasa Polski, kard. Stefana Wyszyńskiego dla młodzieży harcerskiej. W maju 1987 roku hufiec „Mazowsze” wpisany został w poczet członków- przyjaciół Instytutu Polskiego i Muzeum im. gen. Sikorskiego w Londynie i umieszczony w specjalnej „Księdze Członków Wpłacających Jednorazową Składkę Wieczystą”. W listopadzie 1989 roku na apel Okręgu Wielkobrytyjskiego, harcerki włączyły się do akcji niesienia pomocy dzieciom w Polsce. Zebraną odzież i pieniądze przekazały do Medical Aid for Poland w Londynie.

Harcerze przez wiele lat pracowali dla dobra parafii i żyli jej problemami. Uświetniali swymi występami wszystkie jej uroczystości. W szeregach harcerzy zawiązywały się trwałe przyjaźnie, wywodzą się też z nich harcerskie małżeństwa. Wraz z wyjazdem młodzieży na studia, z parafii Coventry zniknęło harcerstwo. Pojedyncze osoby partycypują w działalności harcerskiej, we wciąż silnym ośrodku harcerskim w Birmingham.

B. Nowak, Dzieje polskiej Parafii pw. św. Stanisława Kostki w Coventry i Rugby 1949-2009, Poznań 2011, s. 67-69.

Kilkadziesiąt lat po wojnie prawie we wszystkich polskich ośrodkach powstały Koła Seniorów, które skupiały ludzi w podeszłym wieku, będące już na emeryturze. Oni to właśnie wykazywali potrzebę spotkań towarzyskich dla wypełnienia wolnego czasu. W wielu ośrodkach, tak jak w Coventry, jest to najliczniejsza zorganizowana grupa. Inicjatorem i założycielem, a zarazem pierwszym prezesem Koła Seniorów, przy polskiej parafii w Coventry, był wybitny lokalny działacz społeczny Czesław Kijewski. Koło powstało w roku 1982. Na przestrzeni lat funkcję prezesów pełnili kolejno Zygmunt Grygielski, Franciszek Kocur, Józef Macioszek, Bolesław Szyszka, Barbara Katz i aktualnie, od roku 2008, Teresa Jaszczyk.

Koło ma własny statut i jest niezależne finansowo, a utrzymuje się z regularnie płaconych składek i urządzanych loterii. Działalność Koła polegała na regularnie organizowanych co kwartał „herbatkach”, jak również wspólnych świątecznych obiadach, zarówno z okazji świąt Bożego Narodzenia, jak i Wielkanocy. Panie same przygotowywały posiłki. W czasie lata organizowane były wyjazdy nad morze. Gdy prezesurę objął Bolesław Szyszka, zaczęto nawet organizować wspólne urlopy w Polsce. Członkowie Koła pamiętali o swoich chorych członkach, organizując im potrzebną pomoc, odwiedzając ich w domach lub szpitalach. Prezesowi Bolesławowi Szyszce udało się nawet otrzymać dotację z National Lottery, którą przeznaczono na remont i nowe wyposażenie kuchni w ośrodku parafialnym.

Na początku nowego stulecia Koło przechodziło wewnętrzny kryzys. Nowa prezes, Teresa Jaszczyk, przy silnym wsparciu proboszcza parafii, zachęciła członków Koła do wznowienia działalności. Ona sama, wraz z Stefanią Paszkowicz, zaczęły skutecznie ubiegać o dotacje dla Koła z National Lottery Fund oraz City Council. Dzięki temu wsparciu seniorzy spotykają się regularnie, co drugi tydzień na Day Centre w ośrodku parafialnym. Przy grach i zabawach oraz gimnastyce korekcyjnej szybko i mile upływa im czas. Członkowie organizują też wycieczki, różnego rodzaju imprezy oraz wykłady 
na temat życia i potrzeb ludzi na emeryturze. Ci, którzy nie mogą brać udziału w spotkaniach ze względu np. na chorobę, zawsze mogą liczyć na odwiedziny pozostałych członków Koła. O polskim Day Centre pisała również angielska prasa.

Pod koniec 1946 roku wiadomo było, że dziesiątki tysięcy Polaków, których wojna rzuciła na tereny Wielkiej Brytanii, nie powróci do kraju. Należało więc zorganizować i uporządkować tę społeczność, szukającą swojego miejsca do życia w obcym kraju, stworzyć takie formy organizacyjne, które wyłoniły by reprezentację zbiorowiska polskiego do występowania w obronie swych praw wobec rządu angielskiego. Wprawdzie istniała znaczna liczba organizacji polskich, ale działały one w odosobnieniu i rozproszeniu, dlatego nie przyczyniały się do integracji Polaków jako całości. Wynikła więc potrzeba stworzenia wspólnej reprezentacji skupiającej i koordynującej ich działalność. Na wzór Polonii amerykańskiej oraz innych państw Europy zachodniej, utworzono w roku 1946 Zjednoczenie Polskie w Wielkiej Brytanii. Jego głównym celem jest promowanie i obrona interesów mniejszości polskiej w Wielkiej Brytanii, jak i propagowanie polskiej historii, kultury i tradycji wśród Brytyjczyków.

Ogniwo Zjednoczenia w Coventry zawiązało się w 1989 roku, jednak zatwierdzone zostało dopiero dwa lata później. Pierwszym prezesem został Adam B. Olinkiewicz, a po jego śmierci w 1997 roku jego funkcję przejęła Krystyna Kulpa. Po okresie stagnacji w ostatnich latach, w 2010 roku sprawą Zjednoczenia Polskiego w Coventry, za sugestią długoletniego prezesa Zarządu Głównego ZP w Wielkiej Brytanii Jana Mokrzyckiego, zajęli się Anita i Sławomir Relisowie.

Zjednoczenie Polskie od samego początku bardzo silnie włączyło się w życie społeczno-kulturalne wspólnoty parafialnej. Wzięło całkowitą odpowiedzialność za przygotowywanie uroczystych akademii, organizowało spotkania towarzyskie, wyjazdy. Działalność Zjednoczenia nie ograniczyła się tylko do imprez, które odbywały się w ośrodku parafialnym. Organizowano urlopy za granicą, m.in. we Francji, Hiszpanii, Bułgarii i w Polsce.

Szczególnie uroczyście obchodzono rocznicę Święta Niepodległości. Zapraszano na nie gości oraz artystów, nie tylko z Wielkiej Brytanii, ale też m.in. z Wilna i Białorusi („Pierwiosnki” z Baranowice). Uroczystości te były wielkim przeżyciem patriotycznym i artystycznym dla społeczeństwa polskiego. Za umożliwienie występów „Pierwiosnków” z Baranowicz na Białorusi w Coventry prezes Krystyna Kulpa otrzymała specjalne podziękowanie od Heleny Miziniak, sekretarz generalnego Zjednoczenia Polskiego w Wielkiej Brytanii: „Umożliwienie występów «Pierwiosnków» poza Londynem było dla młodzieży polskiej z Baranowicz, która przyjechała do Wielkiej Brytanii, by pokazać Rodakom swój wspaniały patriotyczny program artystyczny, jak również dla Polaków mieszkających poza metropolią londyńską, niezapomnianym przeżyciem. Dumni jesteśmy, że występy nie były ograniczone tylko do Londynu, ale nacieszyć się nimi mogli również Polacy w terenie. Takie inicjatywy są bardzo cenne”.

ZP w Coventry ściśle współpracowało ze stowarzyszeniami kościelnymi, kombatanckimi, oświatowymi i kulturalnymi. Wspólnie organizowane uroczystości były wielkim wydarzeniem dla całej społeczności polskiej w Coventry. Wielka w tym zasługa prezes Krystyny Kulpa, co zauważyły władze Zjednoczenia w Londynie: „włożyła Pani wiele wysiłku i pracy w życie organizacji i co więcej praca ta przyniosła w Coventry wyraźne efekty. Gratuluję tego, że macie w Coventry największą ilość członków indywidualnych zgrupowanych w jednej miejscowości (w terenie). (…) Pani osobiście należą się gratulacje za bogatą działalność jaką rozwinęło Coventry, za wspaniale organizowane przez Panią uroczystości, w których miałem przyjemność okazyjnie uczestniczyć. Pani praca jest kredytem i wzorem dla wszystkich”.
W obecnym czasie Zjednoczenie ma być przede wszystkim spadkobiercą ideałów emigracji niepodległościowej, ma reprezentować zamieszkałych na Wyspach Polaków wobec władz w Polsce i wobec władz brytyjskich i dbać o interesy rodaków we wszelkich aspektach.

Początki polskiej społeczności w Coventry były, bezpośrednio po wojnie, bardzo skromne. Zaczątek stanowiło stu kilkudziesięciu żołnierzy przybyłych z obozu wojskowego w Kington, koło Hereford, do Wyken Croft Camp w Coventry. Założenie Koła SPK nastąpiło latem 1947 roku. Podczas drugiego walnego zebrania, 3 sierpnia 1947 roku, wyłoniono pierwsze władze koła. Prezesem został kpt. Bogdan Hubert Pełczyński. Koło otrzymało oficjalną nazwę (numer 399), jednak już wkrótce, z nieznanych przyczyn, zaprzestało działalności.

Wznowienie działalności Koła nastąpiło rok później, kiedy nowym prezesem zarządu został wybrany Antoni Burzyński. Zostało ono reaktywowane na zebraniu w Brookland Hostel 3 maja 1948 roku. Pozyskanie nowych członków utrudniało bardzo duże rozproszenie Polaków w niemal wszystkich z osiemnastu miejscowych, położonych na obrzeżach miasta hosteli. Jednym z pierwszych działań zarządu Koła były starania, w centrum Polskiej Misji Katolickiej w Londynie, o przysłanie stałego duszpasterza. W wyniku tych działań w 1949 roku do Coventry przybył ks. Narcyz Turulski. Tak powstały podwaliny pod powstanie polskiej parafii.
Przez kilka pierwszych lat siedziba koła mieściła się w Brookland Hostel. Powstała jednak myśl zbudowania własnego klubu. Pod koniec 1952 roku, za pieniądze pożyczone od Antoniego Burzyńskiego, zakupiono większy barak wojskowy, a dzięki inicjatywie Antoniego Hardego dostosowano go dla potrzeb klubowych. Umieszczono go na parceli, wydzierżawionej od władz miejskich na Whitefriars Lane. Tak powstał pierwszy klub SPK w Coventry. 11 kwietnia 1953 r. nastąpiło jego poświęcenie przez ks. prałata Celestyna Sowińskiego. Uroczystość tę zaszczycił swoją obecnością gen. Władysław Anders. Stała się ona manifestacją patriotyczną licznie zgromadzonej Polonii. Generał powiedział wówczas: „Zostaliśmy na obczyźnie, aby tu wypełnić testament poległych 
w walce o wolność Ojczyzny. Nas jest tu garstka, ale oczy nasze zwrócone są w stronę kraju, gdzie mimo strat wojennych, żyje 25 milionów Polaków, którzy czerpią siłę do wytrwania ze swej wiary katolickiej i nierozerwalnej z nią miłości do Ojczyzny”.

Klub stał się centrum życia polskiego w Coventry. Goszczono tu wiele wybitnych osobistości polskiego życia emigracyjnego, jak generałów Władysława Andersa, Tadeusza Bora-Komorowskiego, Stanisława Sosabowskiego, Stanisława Kopańskiego, Michała Karaszewicz-Tokarzewskiego oraz Tomasza Arciszewskiego, Kazimierza Sabbata, Tadeusza Bieleckiego, Stefana Soboniewskiego i Zygmunta Szadkowskiego. W Domu Kombatanta znalazła lokum również polska Szkoła Sobotnia w Coventry.

Do zakresu pracy placówki SPK należało na przestrzeni wielu lat, oprócz realizacji zadań statutowych Koła, również prowadzenie sekcji spor¬towych. Jako pierwsza, jeszcze w roku 1949-50, powstała sekcja piłki nożnej; po niej powstały następne. Wśród form pracy w dziedzinie kultury na podkreślenie zasługuje działalność w zakresie teatru amatorskiego. Koło wspierało finansowo również inne cele społeczne, jak harcerzy czy Związek Inwalidów PSZ.

Specjalną opieką Koła otoczone były groby polskich lot¬ników na cmentarzu w Baginton, wiosce położonej niedaleko Coventry. Jest tam dziesięć grobów polskich lotników, należących do 308 Krakowskiego Dywizjonu Myśliwskiego. Przybyli w 1940 roku z Liverpoolu, dla szkolenia na myśliwskich samolotach Hurricane, z zadaniem obrony Midlandów. Trzech z nich zginęło podczas niemieckiego bombardowania Coventry 14 listopada 1940 roku. Co roku, od 1948 roku, na początku listopada Polacy mieszkający w Coventry, razem z British Legion, zbierają się na cmentarzu, aby modlić się za poległych. Obchody te organizują parafianie polskiej wspólnoty oraz członkowie Koła SPK, którzy te groby porządkują, ustawiają lampki w biało-czerwonych osłonach, starają się o kwiaty.

Ponieważ w pierwszych ceremoniach na cmentarzu w Baginton uczestniczyły jedynie poczty sztandarowe British Legion, powstała pilna potrzeba, aby nabyć swój własny sztandar. W 1955 roku wyhafto¬wały go bezinteresownie Janina Hardy i Maria Bielawska, a poświęcił ks. prałat Celestyn Sowiński. Na 40-lecie Koła, w 1988 roku, został on rededykowany, a ponownym haftowaniem zajęła się Maria Bielawska. Sztandar ten jest obecny po dzień dzisiejszy podczas wszystkich ważniejszych uroczystości parafialnych. Został uhonorowany podczas obchodów jubileuszowych 50-lecia parafii polskiej.

Po trzynastu latach, w 1965 roku, po wielu niepowodzeniach, udało się zebrać potrzebny fundusz na budowę nowego Domu Kombatanta SPK. W maju 1966 roku poświęcenia dokonał ks. prałat Celestyn Sowiński, przy udziale byłego burmistrza Coventry Harry Weston’a. Nowy dom posiadał salę teatralno-taneczną, konferencyjną, bibliotekę, kancelarię, kuchnię, wraz z niedużym placem parkingowym. Stał się, obok domu parafialnego, ważnym ośrodkiem życia wspólnoty polskiej w Coventry. Kolejnymi przewodniczącymi Komitetu Domu Kombatanta byli Antoni Burzyński, Antoni Hardy, Jan Misiuk, Jan Raczak, Adam B. Olinkiewicz, a kierownikami Adam B. Olinkiewicz, Zygmunt Orzelski, Stanisław Zajkowski, Antoni Paszkowski, Bronisław Lasota, Adam Wąchała, Helena Dixon i Jan Jankowski.

27 V 1973 roku Koło obchodziło 25-lecie swego powstania. Dla upamiętnienia jubileuszu, w Domu Kombatanta została wmurowana pamiątkowa tablica z nazwiskami prezesów, a na ręce ówczesnego burmistrza Gerard’a William’a Sheridan’a, miastu został wręczony Orzeł Biały w srebrze i emalii od całej społeczności polskiej jako wyraz wdzięczności za udzieloną gościnę i pomoc w ubiegłych latach. Obecnie jest on eksponowany w sali muzealnej katedry anglikańskiej w Coventry.

Pod koniec lat 80-tych Koło zaczęło zmagać się z problemami finansowymi. Zmniejszenie się braci kombatanckiej, kilkakrotne kradzieże, powiększający się deficyt, pomimo ofiarnej pracy niewielkiej garstki zapalonych działaczy, spowodowały, że 1 stycznia 1991 roku Dom Kombatanta został zamknięty, a w styczniu 1995 roku sprzedany. Koło SPK ostatecznie znalazło swoją siedzibę w ośrodku parafialnym.

Liczebność Koła nr 399 w Coventry ulegała dużym zmianom. Przejściowo stan ewidencyjny sięgał niemal 200 osób (190 w 1952 roku), ale związane to było z olbrzymimi zaległościami w opłacaniu składek. Od lat 70-tych notowano niemal ciągły spadek liczby członków, do około stu osób na przełomie lat 1970-80. Na początku 1995 roku koło liczyło 58 osób, w 1999 – 29, a w 2010 jedynie 15 członków.

Prezesami koła byli Bogdan Hubert Pełczyński (1947; 1967-1970), Antoni Burzyński (1948-50; 1952-1954; 1963-1964; 1966-1967), Antoni Hardy (1950-51), E. Królikowski (1951-52), Adam B. Olinkiewicz (1954-63; 1964-1966; 1972-1974; 1976-1997), Jan Jankowski (1970-72; 1997- do chwili obecnej). Jeszcze dziesięć lat temu ostatni prezes SPK mówił: „…prowadzimy nadal działalność w gościnnych progach Polskiego Ośrodka Społecznego, przy naszej parafii. Mamy bibliotekę liczącą ponad 3200 tomów książek o różnej tematyce, dostępną dla wszystkich. Przemiany w Polsce, przekazanie do kraju insygniów władzy II Rzeczpospolitej, dały początek refleksji nad perspektywami polskiego życia społecznego w Wielkiej Brytanii i miejsca, jakie w tym życiu powinien zajmować ruch kombatancki. SPK było i jest awangardą polskiej myśli i działalności emigracji niepodległościowej”.

Związek Inwalidów Wojennych Polskich Sił Zbrojnych na obczyźnie, jedna z najstarszych polskich organizacji kombatanckich, powstał w sierpniu 1941 roku na terenie Szkocji. Celem Związku była ochrona interesów i praw inwalidów wojennych oraz organizacja pomocy dla nich, jak również dla ich wdów i sierot. Dla realizacji celów statutowych, związek był zorganizowany w czternaście kół terenowych w Wielkiej Brytanii, koła krajowe w Argentynie i Francji oraz swe delegatury w Niemczech i Włoszech.

Koło nr 7 w Coventry powstało w 1951 roku. „Celem Koła było skupienie w nim inwalidów wojennych na terenie Coventry i okolicy, niesienie pomocy prawnej i materialnej tym, którzy w służbie dla ojczyzny poświęcili swoje zdrowie, jak również wdowom i sierotom po inwalidach”. Inicjatorem i pierwszym prezesem był F. Paluchowski. Funkcję tę pełnił aż do swojej śmierci w 1955 roku. Po nim funkcję tę objął, na kolejne trzydzieści cztery lata Stanisław Hajkowski. Po jego śmierci w 1989 roku, z powodu niemożności skompletowania zarządu, Koło Inwalidów Wojennych PSZ przekształcono w Delegaturę Zarządu Głównego na Coventry, aby kontynuować działalność mającą na celu opiekę nad inwalidami i wdowami po nich. Pierwszym delegatem został Władysław Kułak, a po jego śmierci w 1990 roku Bolesław Krzesiński. Prowadzi Koło w Coventry do roku 1997, kiedy to Zarząd Główny poleca zaniechanie zbierania funduszy. Środki na pomoc miały być od tej chwili czerpane z majątku Związku Inwalidów Wojennych aż do rozwiązania związku, który był przewidziany za dziesięć lat. Tym samym przestały istnieć lokalne koła związku.

W chwili założenia Koło liczyło 38 członków. Fundusze zbierano podczas tzw. „miesiąca inwalidy”, organizując zbiórki przy kościele, zabawy taneczne i wieczorki towarzyskie z udziałem miejscowych zespołów artystycznych. Wysyłano też prośby o dotacje do firm angielskich i polskich. Proboszcz parafii corocznie przyjmował patronat nad „miesiącem inwalidy”, był także członkiem honorowym Komitetu, który z tej okazji został powoływany. Na członków honorowych proszono każdorazowo burmistrza miasta Coventry oraz posłów do parlamentu.

Ten polsko-angielski program radiowy nadawany był przez stacje BBC Coventry & Warwickshire nieprzerwanie od 1991 r. aż do końca roku 2012. Przez 21 lat istnienia  był to jedyny program na BBC poświęcony polskiej społeczności. Pomysłodawcą był dr Jan Mokrzycki. Na przestrzeni lat zmieniał się czas emisji oraz skład zespołu radiowego. Od roku 1996-go oraz 2001-go prezenterkami były kolejno Bożena Wilson i Monika Rozanski. Zawartość programu była zróżnicowana i każdy, bez względu na wiek, upodobania i pochodzenie mógł tu znaleźć coś dla siebie. Program ten informował o ważnych wydarzeniach lokalnych i ogolnokrajowych, przedstawiał wywiady ze znanymi postaciami reprezentującymi życie artystyczne, kulturalne, polityczne oraz społeczne Polaków w kraju i tu w Wilkiej Brytanii. Na antenie gościli m.in. śp. Irena Anders, śp. Tadeusz Różewicz, śp. Gabriela Kownacka, Jerzy Stuhr, Agnieszka Holland, Norman Davies, Joanna Czechowska, zespoły Feel, Myslowitz, Wilki i inni. Ostatnio programu można było słuchać na falach radia BBC Coventry i Warwickshire 94.8/103.7/104 FM w każdy piątek o godz. 21.00 czasu brytyjskiego, a takze na życzenie droga internetowa na stronie www.bbc.co.uk/coventry.

Historia audycji

Pomysłodawcą był dr Jan Mokrzycki, wspomniany już długoletni prezes Zarządu Głównego Zjednoczenia Polskiego w Wielkiej Brytanii, stomatolog z zawodu, zamieszkały na terenie parafii. To on, w chwili, kiedy w 1989 roku w Coventry zakładano nową stację lokalnej sieci BBC, zaproponował jej prezesowi Andy’emu Wright’owi włączenie do niej audycji dla Polaków.

Pierwszy program wyemitowany został 5 września 1991 roku. Początkowo były to audycje trwające pół godziny, w każdą niedzielę wieczorem (16 audycji), ale już po kilku tygodniach emisja została przedłużona do godziny, z tym że w poniedziałkowe wieczory (164 audycje), potem czwartkowe (156 audycji) i piątkowe.

Pierwszą prezenterką była Renata Sosna, Henryk Pałkowski odpowiadał za muzyczną stronę programu, natomiast Dorota Łepkowska, jedyna dziennikarka w zespole, przygotowywała wiadomości z Polski. Od czasu do czasu sprawami kultury zajmowała się Teresa Halikowska, Henryk Cerowski opowiadał ciekawie o historii Polski, Magdalena Mokrzycka udzielała porad kulinarnych, a Lucy Wilson komentowała wydarzenia z kraju.

Na przestrzeni lat zmieniał się zarówno czas emisji i jej długość, jak również skład zespołu radiowego. Po Renacie Sosna prezenterami zostali kolejno Lucy Wilson, Aleksandra Booth, Tomasz Przestępski i Maryla Jones. W programach pomagali Jan Jankowski, Małgorzata Librowska oraz Krystyna i Marek Mroziccy.

Od lipca 1997 roku prezenterką i autorką programu była Bożena Wilson, zaś w lipcu 2001 roku dołączyła do niej Monika Różański jako prezenterka i współproducentka programu. Jan Jankowski pozostał odpowiedzialny za rejestr i zapisy muzyczne.

Tekst: Monika  Rozanski

Źródła historyczne: Jan Jankowski, dr Jan Mokrzycki


Tekst poniżej z książki: B. Nowak, Dzieje polskiej Parafii pw. św. Stanisława Kostki w Coventry i Rugby 1949-2009, Poznań 2011, s. 78-79.

„Poles Apart” to polski program radiowy o Polakach i dla Polaków nadawany przez stację BBC Coventry & Warwickshire, nieprzerwanie od 1991 roku. Był to w tym czasie jedyny taki program na Wyspach Brytyjskich. Pomysłodawcą był dr Jan Mokrzycki, wspomniany już długoletni prezes Zarządu Głównego Zjednoczenia Polskiego w Wielkiej Brytanii, stomatolog z zawodu, zamieszkały na terenie parafii. To on, w chwili, kiedy w 1989 roku w Coventry zakładano nową stację lokalnej sieci BBC, zaproponował jej prezesowi Andy’emu Wright’owi włączenie do niej audycji dla Polaków.

Pierwszy program wyemitowany został 5 września 1991 roku. Początkowo były to audycje trwające pół godziny, w każdą niedzielę wieczorem (16 audycji), ale już po kilku tygodniach emisja została przedłużona do godziny, z tym że w poniedziałkowe wieczory (164 audycje), potem czwartkowe (156 audycji) i piątkowe. Jest to program dwujęzyczny. Wiadomości ogólne są zawsze po angielsku, lokalne natomiast po polsku. Prezentowane są w nim reportaże, wywiady, felietony i wiadomości przeplatane muzyką polską. Jest też dużo konkursów z ciekawymi nagrodami.

Pierwszą prezenterką była Renata Sosna, Henryk Pałkowski odpowiadał za muzyczną stronę programu, natomiast Dorota Łepkowska, jedyna dziennikarka w zespole, przygotowywała wiadomości z Polski. Od czasu do czasu sprawami kultury zajmowała się Teresa Halikowska, Henryk Cerowski opowiadał ciekawie o historii Polski, Magdalena Mokrzycka udzielała porad kulinarnych, a Lucy Wilson komentowała wydarzenia z kraju. Celem programu było przekazywanie polskiej społeczności wiadomości krajowych i lokalnych w języku ojczystym, a także poinformowanie Brytyjczyków o kulturze i historii Polski, jej osiągnięciach, jak również o samych Polakach mieszkających w Wielkiej Brytanii.

Na przestrzeni lat zmieniał się zarówno czas emisji i jej długość, jak również skład zespołu radiowego. Po Renacie Sosna prezenterami zostali kolejno Lucy Wilson, Aleksandra Booth, Tomasz Przestępski i Maryla Jones. W programach pomagali Małgorzata Librowska oraz Krystyna i Marek Mroziccy. Od lipca 1997 roku prezenterka jest Bożena Wilson. Od kilku lat pomaga jej niestrudzenie Monika Różański, a nad całością czuwa Jan Jankowski.

Od lutego 1998 roku, raz w miesiącu gości w studio proboszcz polskiej parafii, który dla słuchaczy, szczególnie chorych parafian, przeprowadza kilkuminutową katechezę na tematy związane z rokiem liturgicznym Kościoła. Na falach audycji prezentowane są wywiady ze znanymi postaciami, które odwiedzają Wyspy Brytyjskie lub tu mieszkają, np. arcybiskupem Szczepanem Wesołym, Lechem Wałęsą, Agnieszką Holland, Ireną Anders, Jerzym Stuhrem, Gabrielą Kownacką, Cezarym Pazurą, zespołami muzycznymi, piosenkarzami.

Audycje „Poles Apart” docierają do słuchaczy nie tylko w Coventry, ale także niektórych dzielnic Birmingham, Derby, Leicester, Northampton i okolic uniwersytetu Oxford. Programów słucha co najmniej tysiąc Brytyjczyków i Polaków. Od 2009 roku program przestał być nadawany na żywo. Wcześniej przygotowany materiał emitowany jest w każdy poniedziałek od godz. 20.00 na falach 94.8/103.7/104 FM.

  1. B. Nowak, Dzieje polskiej Parafii pw. św. Stanisława Kostki w Coventry i Rugby 1949-2009, Poznań 2011
  2. Broszura Jubileuszowa PMKCov-60lat
  3. Broszura Jubileuszowa PMKCov-40lat
  4. Broszura Jubileuszowa PMKCov-50lat
  5. Broszura Jubileuszowa PMKCov-25lat
  6. XXV lat Szkoły Polskiej w Coventry, wydanie jubileuszowe, Coventry 1978
  7. J. Englert, J. Witting, W harcerskiej służbie. ZHP na obczyźnie 1946-1996, Londyn 1997
  8. Cz. S. Maresz, Związek Harcerstwa Polskiego poza krajem, „Tydzień Polski”, nr 42/1966
  9. K. Bryniarska, Służba Bogu, Polsce i bliźnim, [w:] XV lat hufca „Mazowsze” 1962-1977, wydanie jubileuszowe, Wolverhampton 1977
  10. C. Simpson, Polish Community Centre wins £10k lottery Cash, “Coventry Telegraph” z 21 XI 2008
  11. T. Radzik, Zjednoczenie Polski w Wielkiej Brytanii 1947-1997, Londyn 1997
  12. Z. Nawalicka, Obchody Święta Niepodległości, DzP z 14 XII 2000
  13. H. Miziniak, List do Krystyny Kulpy, Londyn 4 XII 2000, APwC
  14. T. Ujazdowska, Rozmowa z Janem Mokrzyckim, „Tydzień Polski” z 5 IV 1997
  15. T. Kondracki, Historia Stowarzyszenia Polskich Kombatantów, Londyn 1996
  16. A. Riddoch, Remembering the ultimate sacrifice of Polish air heros, „The Telegraph” z 9 XI 2009
  17. Plaque to mark Polish anniversary, „Coventry Evening Telegraph” z 28 V 1973